اضطراب یکی از شایع‌ترین واکنش‌های روانی انسان به موقعیت‌های ناشناخته یا تهدیدآمیز است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، بیش از 301 میلیون نفر در سراسر جهان به اختلالات اضطرابی مبتلا هستند. این حالت روانی، ترکیبی از نگرانی، بی‌قراری، تنش و ترس از آینده است که می‌تواند طبیعی یا بیمارگونه باشد. در واقع، همه ما درجاتی از آن را در موقعیت‌های استرس‌زا تجربه می‌کنیم؛ اما اگر این احساس شدید، مداوم یا بدون دلیل مشخص باشد، به عنوان «اختلال اضطرابی» شناخته می‌شود.
روان‌درمانگران موسسه جریان با تکیه بر سال‌ها تجربه و بهره‌گیری از متدهای علمی همچون درمان شناختی‌رفتاری (CBT) و روان‌درمانی تحلیلی، در تشخیص و درمان انواع اختلالات اضطرابی فعالیت دارند. در موسسه جریان، هر فرد با توجه به ویژگی‌های روانی و تاریخچه زندگی خود، مسیر درمانی اختصاصی دریافت می‌کند؛ این رویکرد، طبق استانداردهای APA، یکی از اثربخش‌ترین شیوه‌ها در درمان اضطراب محسوب می‌شود.
دلایل بروز اضطراب می‌تواند بسیار متنوع باشد؛ مانند تجربیات دوران کودکی، استرس های شغلی یا خانوادگی، ژنتیک، سبک زندگی ناسالم یا حتی برخی اختلالات مغزی و هورمونی. انواع مختلفی از اختلالات اضطرابی وجود دارد، از جمله اضطراب فراگیر (GAD)، حملات پانیک، فوبیا، اضطراب اجتماعی و اختلال وسواس فکری-عملی (OCD). درمان این بیماری روانشناختی نیز به شدت و نوع آن بستگی دارد و ممکن است شامل روان درمانی، دارو درمانی، مدیتیشن، ورزش و تغییر سبک زندگی باشد. شناخت اولین گام در کنترل آن است و آگاهی از نشانه ها می‌تواند کمک بزرگی در پیشگیری و درمان به موقع آن باشد.
علائم بروز anxiety و روش های درمان آن
اضطراب می‌تواند هم روانی و هم جسمی باشد. شدت علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما در بیشتر موارد، ترکیبی از نشانه های زیر مشاهده می‌شود:
علائم روانی:
- احساس نگرانی مداوم و غیرقابل کنترل
- افکار منفی درباره آینده
- بی قراری و عدم توانایی در تمرکز
- ترس غیر منطقی از موقعیت ها یا اتفاقات
- احساس نزدیک بودن به فاجعه یا مرگ (در حملات پانیک)
علائم جسمی:
- تپش قلب و افزایش ضربان
- تعریق زیاد، به ویژه در کف دست ها
- لرزش دست ها یا عضلات
- احساس فشار در قفسه سینه یا خفگی
- سردرد، سرگیجه یا حالت تهوع
- مشکلات خواب (بی خوابی یا بیدار شدن های مکرر)
روشهای درمان اضطراب
درمان اضطراب معمولاً به نوع و شدت آن بستگی دارد. گاهی فقط با اصلاح سبک زندگی بهتر می‌شود و در موارد شدید تر، نیاز به مداخله تخصصی دارد.
روش های روان درمانی:
- روان درمانی شناختی-رفتاری (CBT):
مؤثرترین روش درمان؛ به فرد کمک می‌کند افکار منفی و الگو های غلط ذهنی را اصلاح کند.
- روان درمانی تحلیلی (یونگ یا فروید):
بررسی ریشه های ناخود آگاه، به ویژه در افرادی که تجربیات گذشته تأثیر گذار داشته‌اند.
- گروه درمانی یا مشاوره:
اشتراک گذاری تجربیات با دیگران باعث کاهش احساس تنهایی و ترس می‌شود.
روش های دارویی:
- دارو های ضد اضطراب (مثل آلپرازولام، دیازپام)
- دارو های ضد افسردگی (مثل SSRIها) که در درمان این مشکل هم کاربرد دارند
- دارو تنها باید با تجویز روانپزشک مصرف شود
روش های طبیعی و سبک زندگی:
- مدیتیشن و تمرین های تنفسی: کمک به آرام‌سازی ذهن و کاهش تنش
- ورزش منظم: مانند پیاده روی یا یوگا که ترشح اندورفین را افزایش می‌دهد
- خواب کافی و تغذیه سالم: پرهیز از کافئین و مواد محرک
- دوری از موقعیت های پر استرس یا یادگیری مدیریت آنها
با شناخت علائم و انتخاب روش مناسب درمان، می‌توان اضطراب را کنترل کرد و کیفیت زندگی را به طور چشمگیری بهبود بخشید. اگر علائم شدید یا طولانی مدت باشند، مشاوره با روانشناس یا روانپزشک ضروری است.
راه های کاهش اضطراب در زندگی روزمره
اضطراب اگر چه بخش طبیعی از زندگی است، اما اگر مدیریت نشود، می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت روان، جسم و کیفیت زندگی داشته باشد. بسیاری از افراد به دنبال راه های ساده، طبیعی و مؤثر برای کاهش اضطراب در زندگی روزمره هستند. خوشبختانه روش های متنوعی برای کاهش آن وجود دارد که می‌توانند بدون نیاز به دارو نیز مؤثر واقع شوند.
از مهم ترین راه های کاهش اضطراب می‌توان به تنفس عمیق و مدیتیشن اشاره کرد. این تمرین ها باعث آرامش سیستم عصبی و کاهش تنش های ذهنی می‌شوند. ورزش روزانه، به ویژه فعالیت هایی مانند پیاده‌روی، یوگا یا شنا، با افزایش ترشح اندورفین، اضطراب را کاهش می‌دهد. خواب کافی و رعایت بهداشت خواب نیز تأثیر زیادی در کاهش علائم اضطرابی دارد.
همچنین باید از مصرف بیش از حد کافئین، نیکوتین و قند پرهیز کرد و در مقابل، رژیم غذایی سالم را جایگزین نمود. برنامه ریزی روزانه، مدیریت زمان و انجام فعالیت های لذت بخش نیز نقش مهمی در آرام سازی ذهن ایفا می‌کنند. شناخت راهکار های عملی و استفاده روزمره از آنها، بهترین شیوه برای کنترل اضطراب مزمن است.
تفاوت اضطراب و استرس چیست؟
اضطراب و استرس دو حالت روانی متفاوت هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند. استرس معمولاً واکنشی به یک عامل بیرونی یا موقعیت خاص مثل امتحان، مصاحبه کاری یا مشکلات مالی است و پس از رفع آن عامل، کاهش می‌یابد. در مقابل، اضطراب بیشتر یک احساس درونی و ذهنی است که حتی در نبود عامل مشخص هم ادامه دارد.
استرس می‌تواند گاهی سازنده باشد و ما را به فعالیت بیشتر وادار کند، اما اضطراب مزمن معمولاً عملکرد ذهنی و جسمی را کاهش می‌دهد. از نظر علائم جسمی، هر دو می‌توانند باعث تپش قلب، تنش عضلانی، تعریق و خستگی شوند، اما اضطراب همراه با افکار منفی تکرار شونده و ترس های غیرمنطقی است.
درمان استرس اغلب با مدیریت زمان، حل مسئله و سبک زندگی سالم قابل کنترل است. اما اضطراب ممکن است نیاز به درمان های روان شناختی یا دارویی داشته باشد. شناخت تفاوت این دو، کمک می‌کند تا بهتر بتوانیم علت مشکل را شناسایی کرده و راهکار مناسب تری را انتخاب کنیم.
چه زمانی اضطراب خطرناک است و باید به روانشناس مراجعه کنیم؟
همه ما گاهی اضطراب را تجربه می‌کنیم، اما گاهی این احساس از حالت طبیعی خارج شده و به اختلال اضطرابی تبدیل می‌شود. زمانی خطرناک تلقی می‌شود که در زندگی روزمره اختلال ایجاد کند، روابط فردی یا کاری را تحت تأثیر قرار دهد یا علائم جسمی و روانی آزار دهنده‌ای داشته باشد.اگر علائمی مانند بی خوابی مزمن، حملات پانیک مکرر، احساس دائمی ترس یا نگرانی، مشکلات تمرکز، یا افکار منفی شدید بیش از چند هفته ادامه داشته باشند، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک ضروری است. همچنین اگر اضطراب باعث کناره گیری از موقعیت های اجتماعی، شغلی یا تحصیلی شود، نشانه‌ای جدی از نیاز به مداخله تخصصی خواهد بود.
در چنین شرایطی، مراجعه به مراکز معتبر روان درمانی اهمیت ویژه‌ای دارد. موسسه جریان با تیمی از بهترین روانشناسان، روانپزشکان و درمانگران مجرب، آماده ارائه مشاوره حرفه‌ای و درمان علمی برای اختلالات اضطرابی است. تشخیص درست و درمان به موقع در مؤسسه جریان می‌تواند به طور مؤثری از پیشرفت آن و آسیب های ثانویه مانند افسردگی جلوگیری کند. به یاد داشته باشید که درمان زود هنگام نه تنها کیفیت زندگی شما را بالا می‌برد، بلکه مانع تبدیل اضطراب به یک اختلال مزمن خواهد شد.
