آنچه در صفحه درمان شناختی-رفتاری (CBT) و طرحواره درمانی خواهید خواند
درمان شناختی-رفتاری (CBT) و طرحواره درمانی
رویکرد شناختی-رفتاری (Cognitive-Behavioral Therapy) یا (CBT) یکی از روش‌های درمانی روانشناسی است که برای اصلاح و بهبود مشکلات روانی و رفتاری به کار می‌رود. این رویکرد بر این اصل استوار است که افکار، احساسات و رفتارهای فرد به طور پیچیده و متقابل با یکدیگر تعامل دارند و تغییر در هر یک از این جنبه‌ها می‌تواند منجر به تغییرات در سایر جنبه‌ها شود.
اصول بنیادی رویکرد شناختی-رفتاری
افکار (Cognitive): این بخش از رویکرد به تأثیر افکار و باورهای فرد بر احساسات و رفتارها می‌پردازد. در رویکرد شناختی-رفتاری، فرض بر این است که مشکلات روانی اغلب از افکار منفی، تحریف‌شده یا غیرمنطقی ناشی می‌شود. به طور مثال، افکار کج‌فکری مانند «همه مرا دوست ندارند» یا «هیچ‌چیزی در زندگی من درست نمی‌شود»، می‌تواند منجر به احساسات منفی و مشکلات رفتاری شود.
رفتار (Behavioral): رفتارها نیز نقش مهمی در ایجاد یا تقویت مشکلات روانی دارند. در رویکرد رفتاری، توجه به رفتارهای ناسازگار و غیرمؤثر است که ممکن است فرد برای کنار آمدن با اضطراب، افسردگی، ترس یا استرس انجام دهد. برای مثال، فرد ممکن است به جای مواجهه با موقعیت‌های ترسناک، از آن‌ها اجتناب کند که این اجتناب باعث تقویت ترس می‌شود.
تعامل افکار، احساسات و رفتارها: در این رویکرد، تأکید بر تعامل بین افکار، احساسات و رفتارهاست. به عبارت دیگر، تفکرات منفی می‌توانند احساسات منفی را به همراه داشته باشند و این احساسات منفی می‌توانند منجر به رفتارهایی شوند که مشکلات بیشتری را ایجاد می‌کنند. از طرف دیگر، تغییر در هر یک از این سه بخش می‌تواند به بهبود سایر بخش‌ها کمک کند.
اهداف درمانی در رویکرد شناختی-رفتاری
- شناسایی و تغییر افکار منفی و تحریف‌شده: این رویکرد به افراد کمک می‌کند تا افکار خود را شناسایی کنند و آن‌ها را با افکار منطقی‌تر و مثبت‌تر جایگزین کنند. این فرآیند معمولاً شامل چالش‌کشیدن افکار منفی، تحلیل واقع‌بینانه‌تر موقعیت‌ها و به چالش کشیدن باورهای اشتباه است.
- تغییر رفتارهای ناسازگار: در رویکرد شناختی-رفتاری، به تغییر رفتارهای مشکل‌ساز توجه زیادی می‌شود. برای مثال، فردی که از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب می‌کند، با استفاده از تکنیک‌های رفتاری به تدریج یاد می‌گیرد که در این موقعیت‌ها وارد شود و احساسات منفی خود را مدیریت کند.
- آموزش مهارت‌های مقابله‌ای: این رویکرد به افراد آموزش می‌دهد که چگونه در مواجهه با استرس و مشکلات، از مهارت‌های مقابله‌ای سالم استفاده کنند. این مهارت‌ها می‌توانند شامل حل مسئله، مدیریت زمان، یا تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق و تمرکز ذهنی باشند.
- تمرکز بر حال و آینده: برخلاف بسیاری از رویکردهای روانکاوی که به بررسی گذشته فرد توجه دارند، رویکرد شناختی-رفتاری بیشتر بر مشکلات و چالش‌های حال و آینده تمرکز دارد. هدف این است که فرد ابزارهایی برای برخورد با مشکلات روانی خود در زمان حال بدست آورد.
کاربرد ها
-
درمان اختلالات اضطرابی (مانند وسواس، فوبیا و پنیک)
-
مدیریت افسردگی و بهبود روحیه
-
کمک به درمان اختلالات خواب
-
کنترل خشم و مدیریت تعارضات بین‌فردی.
-
بهبود عملکرد در شرایط پراسترس (مانند آزمون‌ها یا موقعیت‌های کاری).
-
اختلال استرس پس از سانحه PTSD
-
اختلالات شخصیتی و روابط بین فردی
مزایا و اهداف
-
افزایش آگاهی از رابطه بین افکار، هیجانات و رفتارها
-
توانمندسازی مراجعان برای مدیریت احساسات و رفتارهای ناسازگار
-
ارائه ابزارهای عملی برای بهبود کیفیت زندگی و دستیابی به اهداف شخصی.
-
ایجاد تغییرات پایدار از طریق تمرین و پیگیری منظم.
-
آموزش مهارت های خود مراقبتی
بخش شناختی‌ـ‌رفتاری موسسه جریان، به شما کمک می‌کند تا با تغییر ذهنیت، به رفتارهایی مثبت و زندگی‌ای سالم‌تر دست یابید.
