سادیسم چیست؟‌ | همه چیز درباره این اختلال رفتاری و روانی

سادیسم یا Sadism در روانشناسی به الگویی رفتاری گفته می‌شود که در آن فرد از ایجاد درد، رنج یا تحقیر در دیگران لذت می‌برد. این لذت ممکن است جسمی، روانی یا حتی احساسی باشد. شدت سادیسم می‌تواند از رفتارهای ظریف و پنهان تا خشونت‌های آشکار و آسیب‌زننده تغییر کند.

واژه «سادیسم» از نام مارکی دو ساد، نویسنده فرانسوی قرن هجدهم، گرفته شده است. او در آثارش داستان‌هایی از خشونت، تحقیر و آزار جسمی–جنسی را روایت می‌کرد که در زمان خود شوکه‌کننده بود. همین آثار باعث شد این واژه وارد روانشناسی شود.

این بیماری ممکن است به شکل یک ویژگی شخصیتی خفیف در بعضی افراد وجود داشته باشد، اما وقتی به یک الگوی پایدار، شدید و مخرب تبدیل شود، می‌تواند به عنوان اختلال شخصیتی یا اختلال روانی طبقه‌بندی گردد.

تفاوت سادیسم با پرخاشگری معمولی

هر پرخاشگری یا کنترل‌گری سادیسم نیست. پرخاشگری می‌تواند ناشی از خشم لحظه‌ای یا شرایط خاص باشد، اما سادیسم زمانی مطرح می‌شود که فرد از آزار رساندن لذت ببرد و این رفتار بخشی از شخصیت پایدار او باشد.

به عنوان مثال، مدیری که برای رسیدن به اهداف کاری سختگیری می‌کند، لزوماً سادیست نیست. اما مدیری که از دیدن اضطراب و شکست کارکنانش خوشحال می‌شود، ویژگی سادیستی دارد.

انواع سادیسم

رفتار سادیستی بر اساس حوزه و شیوه بروز، به چند دسته تقسیم می‌شود:

سادیسم جنسی

در این نوع، لذت جنسی از آزار، درد یا تحقیر دیگران حاصل می‌شود. ممکن است در روابط توافقی (BDSM) یا غیرتوافقی اتفاق بیفتد. حالت غیرتوافقی خطرناک و مصداق آزار جنسی است.

سادیسم روانی

فرد با ایجاد فشار روانی، تحقیر، تمسخر یا بازی‌های ذهنی، احساس برتری و رضایت می‌کند.

سادیسم اجتماعی

لذت از بی‌عدالتی، ظلم یا استفاده از قدرت برای آزار دیگران در سطح اجتماعی یا سازمانی.

سادیسم پنهان

افرادی که ظاهراً مهربان و خوش‌برخورد هستند اما در پشت صحنه، با رفتارهای غیرمستقیم به دیگران آسیب می‌زنند.

علائم رفتاری و روانی سادیسم

افراد سادیست معمولاً ویژگی‌های مشترکی دارند که ممکن است در شدت‌های متفاوتی بروز کند:

• لذت بردن از دیدن رنج دیگران
  
• تمایل به تحقیر و بی‌اعتبار کردن دیگران
  
• عدم همدلی و ناتوانی در درک احساسات دیگران
  
• استفاده از خشونت برای کنترل یا تنبیه
  
• شوخ‌طبعی بی‌رحمانه یا توهین‌آمیز
  
• تمایل به آزار حیوانات یا افراد ضعیف‌تر
  
• بی‌تفاوتی نسبت به پیامدهای منفی رفتار خود
  

علل و عوامل شکل‌گیری 

پیدایش رفتارهای سادیستی معمولاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی، روانی و محیطی است:

عوامل ژنتیکی

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ویژگی‌های شخصیتی مثل بی‌رحمی یا پرخاشگری می‌توانند زمینه ژنتیکی داشته باشند.

تجارب کودکی

تجربه خشونت، بی‌توجهی، آزار جسمی یا روانی در کودکی می‌تواند الگوهای رفتاری سادیستی را شکل دهد.

آسیب‌های روانی

افرادی که در گذشته قربانی آزار شده‌اند، گاهی به صورت ناخودآگاه این نقش را در آینده برعکس می‌کنند.

فرهنگ و جامعه

محیط‌هایی که خشونت یا بی‌رحمی را تشویق می‌کنند، احتمال رشد رفتارهای سادیستی را افزایش می‌دهند.

تفاوت سادیسم با مازوخیسم

• سادیسم: لذت از آزار دیگران
  
• مازوخیسم: لذت از آزار دیدن
  
• سادیسم–مازوخیسم: ترکیب هر دو ویژگی در یک فرد، که هم از آزار دادن و هم از آزار دیدن لذت می‌برد.
  

سادیسم در روابط عاطفی و زناشویی

رفتار سادیستی در روابط می‌تواند شامل کنترل افراطی، تحقیر مداوم، بی‌احترامی، تهدید یا خشونت جسمی باشد. این نوع رابطه به سلامت روانی و عزت نفس شریک زندگی آسیب جدی وارد می‌کند و می‌تواند باعث اختلالات اضطرابی، افسردگی و PTSD شود.

سادیسم در محیط کار

افراد سادیست ممکن است در نقش‌های مدیریتی یا نظارتی به کار گرفته شوند، اما رفتارشان فضای کاری را مسموم می‌کند. نشانه‌ها شامل:

• ایجاد رقابت ناسالم
  
• تحقیر کارمندان در جمع
  
• اعمال قوانین غیرمنطقی
  
• لذت از شکست یا فشار روانی کارکنان
  

پیامدهای سادیسم برای فرد و جامعه

برای فرد

• انزوای اجتماعی
  
• مشکلات قانونی
  
• اختلالات روانی همراه
  
• کاهش کیفیت روابط شخصی
  

برای جامعه

• افزایش خشونت
  
• تخریب اعتماد اجتماعی
  
• ترویج فرهنگ بی‌رحمی
  

روش‌های تشخیص سادیسم

روانشناسان برای تشخیص، از مصاحبه بالینی، پرسشنامه‌های شخصیتی و بررسی سابقه رفتاری استفاده می‌کنند. در DSM-5، سادیسم به عنوان ویژگی همراه برخی اختلالات شخصیت آمده است، نه یک اختلال مجزا.

درمان سادیسم

درمان این اختلال چالش‌برانگیز است اما امکان‌پذیر:

• روان‌درمانی شناختی–رفتاری (CBT): تغییر الگوهای فکری مخرب
  
• آموزش همدلی: کمک به فرد برای درک احساسات دیگران
  
• کنترل تکانه و مدیریت خشم: یادگیری روش‌های سالم تخلیه هیجان
  
• دارودرمانی: در صورت وجود اضطراب یا افسردگی همزمان
  

مثال‌های واقعی از رفتار سادیستی

• آزار حیوانات توسط نوجوانان برای سرگرمی
  
• مدیرانی که کارمندان را عمداً تحت فشار قرار می‌دهند
  
• روابط عاطفی که در آن یک طرف با تحقیر و کنترل لذت می‌برد
  

سادیسم و فرهنگ عامه

در فیلم‌ها و سریال‌ها، شخصیت‌های سادیست معمولاً نقش ضدقهرمان را بازی می‌کنند. مثل شخصیت «هانبیل لکتر» در Silence of the Lambs یا برخی آنتاگونیست‌های سریال‌های جنایی.

چگونه از خود در برابر رفتار سادیستی محافظت کنیم؟

• شناخت علائم هشدار
  
• تعیین مرزهای روشن
  
• درخواست کمک از مشاور یا روانشناس
  
• استفاده از حمایت قانونی در صورت خشونت
  

سادیسم و سلامت روان

مطالعات نشان می‌دهد که افراد سادیست اغلب همزمان علائم اختلالات دیگری مانند شخصیت ضد اجتماعی یا نارسیسیسم افراطی را دارند. این همپوشانی، درمان را دشوارتر می‌کند و نیاز به رویکرد چندجانبه دارد.

جمع‌بندی

سادیسم یک اختلال رفتاری–شخصیتی پیچیده است که ریشه در عوامل ژنتیکی، روانی و محیطی دارد. تشخیص به‌موقع، آگاهی و درمان می‌تواند اثرات منفی آن را کاهش دهد. این اختلال فقط یک برچسب روانشناسی نیست، بلکه موضوعی جدی است که بر سلامت روان فرد و جامعه تأثیر می‌گذارد.

ما در موسسه روانشناسی جریان با بهره‌گیری از تیمی متخصص، رویکردهای علمی و محیطی امن و محرمانه، به شناسایی، تحلیل و درمان رفتارهای سادیستی و پیامدهای آن می‌پردازیم. هدف ما کمک به فرد برای بازسازی الگوهای رفتاری سالم، افزایش همدلی و کاهش تکانه‌های پرخاشگرانه است.

چه شما فردی باشید که این رفتارها را در خود مشاهده می‌کنید، چه کسی که با چنین رفتارهایی از سوی اطرافیان مواجه شده است، دریافت مشاوره تخصصی می‌تواند نقطه عطفی برای بهبود کیفیت زندگی باشد. ما با همراهی شما در مسیر تغییر، راهکارهایی عملی و متناسب با شرایط شخصی‌تان ارائه می‌کنیم تا بتوانید روابطی سالم‌تر، پایدارتر و امن‌تر بسازید.